Herkese merhaba!

Bugün birlikte teknoloji dünyasının en çok karıştırılan üçlüsünü ele alıyoruz: Yapay zekâ (AI), Makine öğrenmesi (ML) ve Derin öğrenme (DL). Günümüzde bu terimler çoğunlukla birbiri yerine kullanılmaktadır. Ancak bu kavramlar birbirinden farklıdır ve aralarında hiyerarşik bir ilişki bulunmaktadır. Bu makalede, bu üç teknolojinin temel tanımları, birbirleriyle olan ilişkileri ve yaygın yanılgıları ele alacağız. Hadi başlayalım! 🚀

🤖 Yapay Zekâ (AI — Artificial Intelligence)

Yapay zekâ, en geniş tanımıyla “makinelerin insanlar gibi düşünebilmesi ve karar verebilmesi” demektir. Geniş bir alanı kapsar ve temel amaç, bilgisayarların karmaşık problemleri insanlar gibi çözebilmesidir.

Örnek:

• Satranç oynayan bilgisayar (IBM Deep Blue)
• Sohbet robotları (ChatGPT, Gemini, Deepseek, vs)

Makine Öğrenmesi (ML — Machine Learning)

Makine öğrenimi (ML), yapay zekânın (AI) bir alt dalıdır. Temel farkı şudur: ML, belirli bir görevi yerine getirebilmek için verilerden otomatik olarak öğrenen algoritmalara dayanır. Bu sistemlerde modeller, eğitim verileriyle beslenir ve bu verilere dayanarak tahminlerde bulunur. Yani klasik “if-else” bloklarıyla tek tek kural yazmak yerine, sistemi verilerle eğitiriz. Süreç kabaca şöyle işler:

• Veri → Model → Öğrenme*

Bu sürece “training” yani eğitim diyoruz. Ama dikkat etmemiz gereken bir nokta var: Model eğer veriyi fazla iyi öğrenirse, bu kez overfitting dediğimiz durum oluşur. Yani model ezber yapar, genelleme yapamaz. Sonuç? Öğrenme boşa gider.

Örnek:

• E-postadaki spam filtresi
• Netflix’in öneri sistemi
• YouTube algoritması

Derin Öğrenme (DL — Deep Learning)

DL, ML’in daha gelişmiş bir türüdür ve yapay sinir ağları (neural networks) kullanır. Büyük veri setlerinden karmaşık desenleri otomatik olarak çıkarabilir. Özellikle görüntü, ses ve metin işlemede başarılıdır.

Neden “derin” diyoruz? Çünkü içindeki sinir ağı 5–10 katmandan oluşuyor. Sadece basit kurallarla değil, karmaşık örüntülerle çalışıyor.

Örnek:

• Görsel tanıma: Bu bir kedi mi, köpek mi?
• Ses tanıma: “Hey Siri!” dediğinde seni anında fark etmesi
• Otonom araçların yayayı algılayıp fren yapması

Bu üç kavramı yukarıdaki görselde olduğu gibi özetleyebiliriz: Yani

• Her derin öğrenme = makine öğrenmesidir ✅
• Her makine öğrenmesi = yapay zekâdır ✅
• Ama her yapay zekâ = derin öğrenme değildir ❌

En Sık Düşülen Yanılgılar

• “AI demek ML’dir.” → ❌ Hayır, AI çok daha geniştir, ML onun bir alt dalıdır.
• “DL her şeyin çözümüdür.” → ❌ DL harikadır ama çok veri ister. Her iş için gerekmez.
• “Makine kendi kendine her şeyi öğreniyor.” → ❌ Veri seçimi, model tasarımı, optimizasyon gibi sebeplerden hâlâ insana muhtaç.

Sonuç: Doğru Terimi Doğru Yerde Kullanmak

Gördüğünüz gibi, Yapay Zekâ, Makine Öğrenmesi ve Derin Öğrenme aslında iç içe geçmiş ama birbirinden farklı kavramlardır. Hepsinin ortak amacı makinelerin daha akıllı davranmasını sağlamak olsa bile, kullandıkları yöntemler ve kapsadıkları alanlar farklıdır. Bu kavramları doğru anlamak sadece teknik doğruluk için değil, aynı zamanda doğru projeyi doğru teknolojiyle çözmek için de çok önemlidir. Yani bir projede DL yerine basit bir ML modeliyle daha verimli sonuçlar alabilirsiniz. Ya da AI dendiğinde herkesin aklına robotlar geliyorsa, siz artık çok daha fazlasını biliyorsunuz :)

---

📌 Kaynakça:

• IBM — What is Artificial Intelligence?
• Google AI Blog — Machine Learning Crash Course
• DeepLearning.AI — AI vs ML vs DL

---

Okuduğunuz için teşekkürler!

• Umarım bu yazı, AI, ML ve DL arasındaki farkları net bir şekilde anlamanıza yardımcı olmuştur.
• Aklınıza takılan bir yer varsa ya da farklı bir bakış açınız varsa yorumlara yazın, birlikte tartışalım!
• Yeni yazılardan haberdar olmak için beni takip etmeyi unutmayın; çünkü bu seri daha yeni başlıyor!